Uwielbiane przez jednych, a zaciekle zwalczane przez innych – myszy i szczury w domu budzą skrajne uczucia. Miłośnicy małych ssaków uznają je za wyjątkowo sympatyczne zwierzęta towarzyszące. Jednak dzikie gryzonie w domach nie są mile widziane. Nieproszeni goście buszujący po spiżarniach, piwnicach czy strychach uważani są za groźnych nosicieli chorób i przebiegłe szkodniki. Niezależnie od tego, czy chcesz pozbyć się myszy i szczurów z domu, czy interesuje cię ich hodowla, powinieneś wiedzieć, jakie są ich charakterystyczne cechy. Szczur czy mysz – jak odróżnić te dwa podobne zwierzaki? Którego gryzonia wybrać na swojego pupila i jak zapewnić mu właściwe warunki w domu?

Szczury i myszy w domu – podobieństwa

Szczury i myszy to pospolite gryzonie, należące do rodziny myszowatych. W Polsce spotkać można m.in. szczura wędrownego, szczura śniadego, mysz domową, mysz polną, mysz leśną. Myszy i szczury mają szereg cech wspólnych, dlatego wiele osób nie do końca wie, jak je rozróżnić. Oba gryzonie zaliczane są do gatunków synantropijnych. Zarówno szczury, jak i myszy potrafią zaadaptować się do różnych środowisk i życia w pobliżu ludzi. Gryzonie te spotkać można w garażach, piwnicach, spiżarniach, pomieszczeniach gospodarczych, domach lub mieszkaniach. 

Pojawianie się gryzoni w domach ma ścisły związek z warunkami panującymi na zewnątrz. Myszy i szczury najczęściej są problemem sezonowym. Przenoszą się do budynków jesienią i zimą, gdy temperatury na zewnątrz spadają, a znalezienie pokarmu staje się coraz trudniejsze. Nie jest prawdą, że gryzonie zamieszkują jedynie pomieszczenia charakteryzujące się niskim standardem. Jednak często właśnie w nich, ze względu na brak deratyzacji, znajdują dogodne warunki do życia i rozrodu.

Ssaki z rodziny myszowatych mają 16 zębów, o niskich koronach i powierzchni pokrytej guzkami. Pozwalają one im przegryzać kable, opakowania, meble, a nawet materiały budowlane i rury kanalizacyjne. Z tego powodu szczury bądź myszy mogą wyrządzić szkody w budynkach.

Szczury i myszy mają dosyć podobne preferencje i zwyczaje. Przede wszystkim oba rodzaje ssaków należą do zwierząt wszystkożernych, które żywią się szeroką gamą produktów. Naturalna dieta szczurów lub myszy składa się zarówno z pokarmów roślinnych jak i zwierzęcych. Gryzonie chętnie pałaszują nasiona, różne części roślin, drobne bezkręgowce, świeże zboża i mięso. Niejednokrotnie spożywają resztki jedzenia pozostawione w domach czy na śmietnikach. Dieta zwierząt hodowlanych powinna być równie bogata jak tych żyjących na wolności. Podstawą żywienia małych ssaków musi być dobrej jakości karma dla szczura lub karma dla myszy. Dodatkowo menu zwierzaków należy wzbogacać warzywami, owocami, ziołami, produktami zbożowymi i pokarmami pochodzenia zwierzęcego. 

Pokarm dla szczura

Myszy oraz szczury prowadzą nocny tryb życia. Żerują przede wszystkim na ziemi, chociaż potrafią też sprawnie się wspinać. Mają słabo rozwinięty zmysł wzroku, jednak czuły słuch i dobry węch. Odstraszyć myszy czy szczury może ostre, jasne światło. Alarmujące dla nich są także nagłe hałasy. 

Gryzonie z obu rodzajów należą do zwierząt społecznych, na co dzień żyjących w dużych grupach. W warunkach domowych nie powinny być utrzymywane pojedynczo (z wyjątkiem agresywnych samców myszy). Zarówno myszy, jak i szczury szybko się rozmnażają. W ciągu roku mają nawet 6-8 miotów, złożonych z kilku/kilkunastu osobników. Domowe gryzonie szybko osiągają dojrzałość płciową – już w wieku 2-3 miesięcy. Wśród materiałów, których mogą użyć do budowy gniazda, znajdują się m.in. części roślin, kawałki papieru lub plastiku. By pozbyć się szkodników, ważne jest szybkie działanie. 

Często można rozpoznać obecność myszy i szczurów w otoczeniu po charakterystycznych plamach będących połączeniem sierści, brudu i tłuszczu, pozostawianych zwłaszcza w pobliżu ścian. Typowym znakiem obecności gryzoni w pobliżu jest również nieprzyjemny, stęchły lub piżmowy, zapach. W czasie aktywności gryzoni można dodatkowo usłyszeć drapanie czy gryzienie. 

Generalnie myszowate nie są niebezpieczne dla ludzi. Napotykając obce osoby, najczęściej po prostu uciekają. Trzeba jednak pamiętać, że niejednokrotnie gryzonie są nosicielami pasożytów i drobnoustrojów chorobotwórczych. Myszy i szczury przenoszą różne choroby. Zwłaszcza szczury w przeszłości przyczyniły się do rozwoju epidemii. Zagrożenie dla zdrowia stwarzają jednak przede wszystkim zwierzęta dzikie, a nie hodowlane (utrzymywane w dobrych warunkach i otrzymujące dobrej jakości produkty żywnościowe). 

Najważniejsze różnice między szczurami i myszami

Chociaż gryzonie z rodziny myszowatych wiele łączy, istnieje sporo metod na ich rozróżnienie zarówno na podstawie wyglądu, jak i miejsca występowania czy zachowania. 

Wielkość i cechy fizyczne

Mysz to mały gryzoń – zwykle osiąga wielkość 6-12 cm i wagę 12-30 g. Pyszczek myszy jest niewielki i trójkątny, z długimi wibrysami. Uszy myszy są okrągłe i duże. Charakterystyczną cechą myszy jest również cienki, niezbyt długi (ok. 10 cm) i owłosiony ogon.

W porównaniu do swoich krewnych szczury są znacznie większe i cięższe. Osiągają wielkość 30-40 cm. Ich waga może być nawet 10 razy większa niż myszy i wynieść 300 g. Szczury mają tępo zakończony pysk i małe uszy. W przypadku szczurów uwagę zwraca ponadto długi (15-20 cm), gruby ogon, który jest bezwłosy i łuszczący. Gryzonie te można rozpoznać ponadto po dużych stopach. 

Preferencje siedliskowe

Małe rozmiary umożliwiają myszom przeciskanie się nawet przez wąskie szczeliny. Dzięki temu mogą zamieszkiwać obszary niedostępne dla szczurów. Dodatkowo, za sprawą zamiłowania do wspinaczki, gryzonie te są często spotykane w wysoko położonych pomieszczeniach (np. na strychach). Myszy są częstszymi gośćmi w naszych domach. Ma to ścisły związek z ich upodobaniami do budowy gniazd wewnątrz budynków.

Chociaż siedliska myszy i szczurów mogą częściowo się pokrywać, zwykle większe gryzonie preferują nieco inne miejsca do życia. Szczury bytują często w pobliżu zbiorników wodnych – są doskonałymi pływakami i mogą przemieszczać się kanałami ściekowymi. Szczury gniazdują najczęściej w norach wykopanych pod budynkami czy stosem kompostu lub przy niskich roślinach. W budynkach zwierzaki te spotkać można głównie na parterze (np. w garażu). 

Zachowania i nawyki

Szczury i myszy mają inne cechy behawioralne. Myszy wykazują znacznie mniejszy lęk przed nowościami. Są też bardziej ciekawskie i skłonne do eksploracji otoczenia. Szczury są z natury bardzo ostrożne. Zwykle poruszają się stałymi szlakami i nie oddalają się znacznie od swojego gniazda. Unikają kontaktu z nieznanymi obiektami. W zetknięciu z nowymi bodźcami mają tendencję do impulsywnych reakcji.

Pewne różnice można zaobserwować również w relacjach społecznych gryzoni. Szczury mają lepiej rozwinięte kompetencje społeczne, rzadziej prezentują zachowania agresywne i terytorialne w stosunku do osobników swojego gatunku niż myszy. Dodatkowo zwierzęta te wykazują bardziej rozwinięte zdolności poznawcze. Łatwiej się uczą i są w stanie rozwiązać bardziej skomplikowane zadania poznawcze. Szczury potrzebują na ogół dłuższego okresu adaptacji do nowego środowiska. Początkowo mogą być więc bardziej nieufne w stosunku do ludzi. Po oswojeniu lepiej jednak tolerują bezpośredni kontakt fizyczny z ludźmi i są mniej zestresowane w czasie takich interakcji niż myszy.

Szczury – w porównaniu do myszy – spożywają dziennie znacznie więcej pokarmu, częściej też sięgają po wodę. Chętniej sięgają także po pokarmy zwierzęce i wysokobiałkowe, jeśli mają taką możliwość. 

Profil behawioralny gryzoni ma zasadnicze znaczenie przy zwalczaniu szczurów i myszy. By skutecznie pozbyć się myszy, często wystarczą proste domowe sposoby. Odstraszająco na te gryzonie działają niektóre rośliny, np. oleander, dziewanna, dziki rumianek, mięta. Z pewnością trudniej pozbyć się szczurów, które z dużą ostrożnością podchodzą do pułapek czy rozrzuconej trutki na szczury. W walce ze szczurami trzeba wykazać się więc dużym sprytem. 

Pokarm dla myszy

Ślady bytowania

O obecności myszy lub szczurów świadczą pozostawione odchody, o podłużnym kształcie i charakterystycznym zapachu. Gryzonie pozostawiają odchody najczęściej w pobliżu źródeł pożywienia lub na swoich szlakach komunikacyjnych, przy ścianach. Podłużne odchody szczurów czy myszy mogą również zanieczyszczać żywność. Odchody myszy są mniejsze i bardziej spiczaste niż szczurze. W sąsiedztwie miejsc żerowania zwierzaków znaleźć można ponadto pozostawione niejadalne resztki pożywienia.

Ze względu na większe rozmiary, dotkliwsze szkody powodują zwykle szczury – chociaż ważna w tym przypadku jest liczebność gryzoni. Potrafią one przegryźć znacznie twardsze elementy niż myszy. Czasami gryzoni nie można zobaczyć, a jedynie je usłyszeć. Typowe mysie odgłosy są wysokie i piskliwe, natomiast szczurów niższe i syczące. 

Mysz lub szczur – jakie zwierzątko wybrać?

Nie wszyscy próbują pozbyć się szczurów czy myszy z domu. Niektórzy marzą o ich towarzystwie. Mały pupil w postaci myszy czy szczura może wnieść do domu mnóstwo radości. By wybrać właściwego podopiecznego, warto jednak kierować się nie tylko sympatią. 

Myszki, jako niezwykle rezolutne i dynamiczne stworzenia, mogą być idealnym obiektem interesujących obserwacji. Klatka dla gryzoni tego gatunku nie musi być duża, dlatego można utrzymywać je nawet w małym mieszkaniu. Zwierzaki te są jednak dosyć delikatne, dlatego trzeba obchodzić się z nimi ostrożnie. 

Szczury, ze względu na inteligencję i wysoką tolerancję na dotyk, polecane są dla osób, które chcą nawiązać ze swoimi podopiecznymi bliższą relację. Zwierzaki te można z powodzeniem trenować. Potrzebują one jednak większej przestrzeni niż myszki. Są też bardziej absorbujące. Z uwagi na ostre zęby nie są dobrymi kandydatami na pupili dla najmłodszych dzieci. 

Warto wiedzieć, że szczury żyją nieco dłużej niż myszy. Długość życia u szczurów wynosi 2-3 lata, podczas gdy u myszy sięga tylko 1,5-2 lat. Niezależnie od tego, na jakiego pupila się zdecydujesz, z pewnością czeka Cię jednak wspaniała przygoda.